Sukuma – WILU BHO NG’WA MAYU (THE JEALOUS MOTHER)

Collected by: Don Sybertz, with special thanks to Rev Joe Healey (African Proverbs, Sayings and Stories). For English translation see Sukuma Legacy

Olihoi mayu umo uyo alinabhana bhabhili, Bhonde na Shuma. Umu bhana bhanabho uShuma oli ng’wana okwe, alu Bhonde oli ng’wana o ngoshiokwe.

Umayu ng’wunuyo aganzugila UBhonde masangi ayogaligadatwililwe nulu josejose (masangu mahulu). Aliyo aganzugila ushuma masangu ayogaligatwililwe shili na mhande (masangu gawiza gatwilile shili na mhande).

Ubhonde olinginu na hangi olinihanga lya gutogisha. UShuma olinzaifu na nkondu, ningekhi oliaguzugilagwa masangu ayogatwililwe shili na mhande kugiki gang’winhe afya yawiza. Ikiuweyi uling’witogwi ong’wa mayu okwe, olanghanagwa chiza gulebha uBhonde. 

Lushiku lumo umayu ng’winuyo agasumba lugendo kihamo na bhana bhakwe abhabhili, UBhonde nu Shuma. Aho alimulugendo agatung’wana na bhanhu ubhabhuja, “Bhabehi umubhana bhane abhabhili abha, aliginehe uyo alinsoga kukila?” Abhanhu bhenabho bhaganshokeja kulyimbo:

Pye bhalibhasoga, pye bhalibhasoga, Aliyo UBhonde alinginu nginu, Aliyo UShuma aling’wumu guti lukwi.”

Aho wigwa imihayo yiniyo umayu ng’wunuyo agapelana noi. Wiyangula gushoka kaya. Aho oshika ikaya agasimba lishimo. Huna umponeja UBhonde umugati yalishimo linilo. Agang’witiila minze masebhu na gunfukila haho atali mpanga.

Aho lyakula ikanza UShuma agashoka ugufumila ukumongo gujudaya minzi. Agamuja unina, “Mayu, UBhonde ojaga hei?”

Unina aganshokeja, “Unene nadamanile ukoojaga! Ni bhuli ulinibhuja?” UShuma ahoongaiwa uilumbu lyakwe, agokalilwa na bhupina bhutale noi. UShuma adammonelile wilu UBhonde ukuwiza bhokwe, uninabho huuyo olinawilu. UShuma agandya gwimba:

Nke o ng’wa bhabha uling’wanishi one, Nke o ng’wa bhabha uling’wanishi one, Nibhuli omulagaga uilumbu lyane untale! Umu makubhi dalibhabhili, Umu minzi dalibhabhili, Umu malima dalibhabhili, Inzila yako mayu yaliidinzila ya Mulungu, Amiganiko gako galigadiga ng’wa Mulungu.”

Umayu ng’winuyo agabhulilwa ni jililo ja moyo aho oligwa ilyimbo ilo olyimbaga uShuma. Ubhabha okwe aho oshoka, UShuma aganomela pye iyoyaiilonga. Ubhabha ng’wunuyo agampeja ahakaya umayu uowilu na mulaagi ng’wunuyo.

This entry was posted in Sukuma and tagged , , , , . Bookmark the permalink.

Comments are closed.