Told by: Splash Hepuru Moronga and Xhwaa Qubi Translation to Khwedam: Moses Juhane
With special thanks to Marlene Sullivan Winberg and Willemien le Roux (For English translation see the great book: The STORYTELLER, Folktales from the Kalahari desert and the Okavango River in Botswana).
|ui|’e tehî âki ‡’aka n‡om hî |’aihe â Okavangom di domoromki, Nu |ui|’e, âm khwe tomxoma tâîyehî â ng’ûciki tako djexukarahîyehî â ng’ûhe e, Xama n|ita ve nu â t’ûî ng’û|ôâdji â tako khwena ta tomoxauxuahî, N|itaxa ve nu takhwe|ôâhe |uiyexa eiyehî â ng’ûciki, N||atii tama xahe kx’ûîyeko ||’âyeko tehî |uiyexa, Xahe ‡’uwote ‡ûdji â âm tc’aowomki tako xahe ǀx’oadji â ‡ânahî bothocikara tako xahe ǁ‘âyehî, Xahe ǀuiyexa tehî, khwena yokaxa hambe xaci di ǀuwoki nu xahe kyate kx’e â khwen ce xahe teta kx’ei |am khoa.
Nu ǀuiǀ‘e, xahe ǀ’ema â ǁguwote tako ǁx’uca ǀu bothodji di ‡’aro â xaci tc’aowo oka guiyehîdji â khyanunuka di ‡’aro â, Taxuatenu ǀuixa bothoci ‡’aro pereko ‡hete xahe ǁx’uwotexa ǁhueciki, Tatenu ‡hete xomciki xaci o ǀuciki xa bothoci o ‡’arohe tako xa bothoci ‡’arohe ya kx’aǀôâǀôâciyete ‡hereko, Tatenu xam ǀôâma yamaxuako ngyevicenako mû, mû, taxuako ‡’oa ca takhwehe e, ”Maka xaxohe ǀun khwena kûwoxauxuahî re nǀi ng’ûciki, Mamae?”
Taxuatenu takhwehe yamaxuako cueremaca cinu ndeu ta nǀi ng’ûki âm khwe tomxoma khwe â khurikhuri nahî, Xam ǀôâma ‡’oate; ”Ndeu xu â khwe tom xu â, Mamae?”
Tatenu xahe nǁate kx’e â; ”Khwe tomxota mî tem xuma ǀx’ankara ǀeo di kx’oxo â, Â xama ya nǀiki nu khwe â tomoxu, Xama tomahî khwena nu teu ǁheu xudji tâ, Xam xuma khurikhuri nahî teu ‡’âng’udji â, Xama khurikhuri nahî tem ǁ‘aima â- tako hambe eiyehî khwe â ti yoxara, Xama ǀx’ankara xû di kx’oxo â. ”
Tatenu xam ǀôâma nǁate; Ti kyate mûca âm khwe tomxoma â! Ti ǀx’ûca kyate âm khwe tomxoma â!” Tatenu ‡goaka ǀ’emki, xam ǀôâma tc’aowoki kûwote, Tama nu xama tcemkara â ve ndeu ta i re âm xuma, Xama ûwote na ci ǀx’ûwote Ôâ â, Tako xama Ôâ â ôânanako yakate takhweciki tako ǀima ǀiyete.
“Xahe nǀihe khwe tomxohe? Khwe tomxo â Â khwe â tomohîma? Yokaxa ǁ‘ai khwe â?”
Tatenu takhwehe nǁate, “Âa, â Ôâ â, Â â xam khwe tom khwema ve, Âm khwe tomxoma ǀeo kx’oxo tako ǀx’ankara ǀeo ca ‡guxo â.”
Xavanaxa xam ǀôâma kyarecenate ûma â ǁoe ǁxako, Taxuatenu xama ânaxuate cinu
ndeu â xama ûwote re – Âm ǀeo k’oxoma ǀx’ankara ‡gu xoma.
Xama ûwota, hâ xa xama mûwoxuate! Nǀita ve nu ǀx’ankara |eo xo â, Nǀita ve nu xaci di tc’ika di nǀguwoka tî, Nǀita ve nu ǀôâma ǀx’ankara ngyexu xaci di kyao â, tatenu xam ǀôâma ‡g’araxuako kx’ôâte cinu ixuhe ǁoe kx’ei ta.
Taxuatenu xam ǀôâma tcamate cinu xama iciki ǀu dexa o cerena, Ââ, xam xomxama ǁoexuata ǁoe, Tatenu xam ǀôâma xam om ǁx’aoma cuyeko khai ǀx’ûwote, Tako xama im ǀaciki ǀeo ca ǀate â ǀx’an ǀeo ǀahe e.
Taxuatenu ǀuiǀui, ta â ǁ‘ai khwena yamaxuako te ‡x’oaxako âm khwe tomxom di ǀaki, Tako, khwena goedji nu kx’aogoeǁua ta.
Taxuatenu takhwehe ǁ‘amǁ‘amate xahe mûnu khwe di yokaxa ǁhamxakwate ǁ‘aeyeoka.
Taxuatenu xavanaxa xam ǀôâma ǀiyemate takhwehe e xam om ǀima â.
“Xahe nǀihe khwe tomxohe? Khwe tomxo â Â khwe â tomohîma? Yokaxa ǁ‘ai khwe â?”
”Âa! âa!” xahe nǁate xaci di ‡ao â kyâî â ǁûâte. ”Nǀima xam khwe tomxoma tca xama ǀx’ûwoxuahâ nu tca ǁeuwahâ. ”
Tatenu ǁ‘ai khwena xanam nǀam dim n‡amki kyarecenako ‡âte kyâî ‡aowo ka tako yamako kx’oakx’oara xana ‡’a ng’udji â n‡omxakwate, takhwehe nǀitaxa ve nu ngyayeko tako ǀiyeko, xa takhwehe ǁguwote ǀeo di ǀ‘e â xavana, tako khwena ǀiyeko tako txoronako yomkaxa, xam ǀôâma ya ǀeo xuciyete â ǁ‘aiciki, kwanahe xama xana â ‡x’oaxorohîma tako xandi kx’ûî â ǁeuwohîma.
Tatenu ǁ‘axama xam o ǀuixa ǁgeǀôâhe e ‡xarahî âm ǀôâm ki cinu em di ǁgekhwe â, taxuatenu cekwate â ǀamcikaxa, xam ǀôâma, âki ‡x’oanu kx’akhwe ciyete, ‡x’oanu ǁ‘axacikaehî â ng’ûci di â tako ân khwena di yokaxa.
Xa ǁ‘aihe â ‡’aka n‡omhîhe ǁ‘oxauhîhe xavana ya n‡omhî â domorom Okavangom ki.
Nǀi cuehe nǁate te â kx’e cinu tca kyeri â wo nu tca ǁxao ku kx’e â to di kurikx’ama ki. Te
â nǁatexa ngyecenaka cinu ǁhamagoe tca nǀam nyaxuhe â n‡aciki â te ǁeuwogoe nu teu n‡âdji tako te txaka, Nǀicuehe cuerehî teu taǁûhe Kudimatho nu teum taǁûma Qubi Tgamku.