Collected and written by: Korra Garra

Edited by: Dr. Ongaye Oda Orkaydo

Collected and written by: Korra Garra Edited by: Dr. Ongaye Oda Orkaydo Xattaa ki’ini, hellaa hamyyaa lakki a toola qaraa lee ka tikoppaa ollin kalane kidammi. Ufi’i loaadda ka dullaa i qapan. Ishoota a hamiyya patta koddeen malla qoraa ka pishaa ka yooqaae akata rakkanni.

Etee kayte kayteeyye oo sookadan ka kalanee we’ee eeyye ishoota tura damta ko’oni ka eeyye xaxxaayni damaa, ereerata, jaqaa, we piisa. Qoraa xaayyattaa ka pisha kuli. Hamiyyaa sene lakki qaarta ka kussitta oppe’e qawwaawen ka olli kideene ossin in tooytina ka akkina diishey an diinno. Awta takkaati qaarta ka kussitta kidee awwe anaa xawwaati sookado ka atti are tikoppa nakaye ka ossin de’enaa ka inoe damta ko’onaa lettishe ka olkapaa paseen.

Kussitta eeyye tikoppe dekade ka asni. Etee kuyya’ataa kutta kayteeyye inantaa paxaarumae kaawata pahtoo lettoppa xata oytaape “kubh” kide ka kidee:

a piita piiteela, a letta lettoppa xata;

a dakaa dakaappeela, a qoyra qoyroppaa desa;

a piita piitoppeela, a pishaa pishaappeela.

Oori eennow tuparraw poroose lelame piisoppa desa hire ka tika immake ka kodaa ariirissaa paayyen. Kussittase eeyye dekade i tammaqe sereerota kuli ka kamman qitte. Etee damtase kodeen ka dikkisheen kammaa inantase

paayyotae lettoppa xata de’ete ishootaa ajajtew ka ki’itee:

a piita piitoppopa, a letta lettoppopa:

a dakaa dakaappopa, a qoyra qoyroppopa;

a piita piitoppopa, a pishaa pishaappopa.

Oori piisa ka qahaymae “shosh” kideen ka patpaten. Etee qaarta kaleeyye kussitta sereeratanne is lahe ka qaartae kidee, “innayti anti an cooy ana qaraa jaw kide. Parri atti tikeeyye nakaye ka waa asse pahaa tooyye.” Parri qaartaka tikoppaa nakaye ka waa koddaa lettissaaee eeyye’e dekadeew.

Etee kuyya’ataa kutta kaytew assew a xala mine’e tuparaa sene deeneew ka tikoppan desa kodaa koda paayyeeneew. Qaartase nyefo assew a kussitta mine akata tammaqe maa a kussitta mine’e sereerotan isin lahne. Tuparaa sene ka paseeneew.

Ata waa xo’otati’i inantase tuparaa taakanee hale’enitto qaarqarotaa alleeta qarae teymite ka qeedattae xawwaati de’ete. Sitiyyi qaartase i nyare ka “labh” kide ka qape. Ka oori eeyyen desa heme ka ollin kallaatta paayyeen. Ufi’i afaappa ollin haasawannin caan ma ollinni kallaani.

Aawtaa kayte inantase innaa xaayte. Ikka oorsaden ka kideenee xawwi attaa aren ollin kallaanni ka aren haasa malii tawni ka isheeta haasawsissaae mala daweetae hayyoota kapopa aaneen ka kideenee, attan ko’ona ka isheeta akkaa haasawattoe ko’ona?

Hayyoota se ka ki’ite innaa qeeda ka saa turae kata. Sitiyyi i ullupta ka haasawattaay. Etee ooren ka akkaa hayyootase ki’ite mine kodeene. I ullupte ka ki’ite “uulu, innaayo!” Furoota ka afaadi kara sessaan tuqamte. Ikka oori a’awsetii desa haasaa paayyitee. Kidammi.