Sukuma – JIGANO: NGIKULU NA MAKELULE GAKWE

Collected by: Don Sybertz,      Edited by: Fr. Zakaria Kashinje OSA

With special thanks to Rev Joe Healey (African proverbs,Sayings and stories)

Kale ya kale waliho ngikulu umo, lina lyakwe witanagwa Yamikala. Aliyo wali nogi ntale no. Na wali na makelule mingi ga nyalogi logi. Bhanhu bhali bhang’ogohile no.

Hambunu muchalo jenijo ja si ya Makungu, ikajuka sata, bhanhu bhuyucha no. Bhazengi bha Si yeniyo, bhali bhatazunyaga giki ili sata ya gwenhwa na Welelo. Maganiko gabho pye gabhatumaga giki bhanhu bhalimalwa na gamboshi ya ng’wa Yamikala.

Sha lushiku lumo bhazengi bhakafula mhembe ya kwibhilinga. Aha bhakwila bhituma bhanjile uYamikala nogi. Bhize bhamuje ni bhuli bhanhu bhabho alibhamala.

Aha bhituma guja, Yamikala wikalaga na salago na kanoni, aliyo salago jikabhina na kanoni kung’wila- “Yamikala simizaga, bhaliza bhanishi.” Haho na haho Yamikala na kizukulu gakwe kaniki bhufuma bhuja mungunda, bhukingila nguno gwali hihi haho.

Aho bhashika abhatung’wa bhenabho hakaya henaho, bhusanga nduhu nulu munhu. Gashinaga umo wa bhanhu uyo wali bihi wamonaga ungikulu ng’wenuyo aho alingila umungunda. Ubhawila, aho bhigwa giko, bhituma bhugiza pye bhugunyamanija ungunda.

Hambunu aho wabhona chene Yamikala, wigalucha ubhiza Dundo pye na kizukulu gakwe. Bhulala kwigulya bhuja na guja, bhugagwila kule gete.

Bhang’wano bhakiyunga bhatabhonile nuluki, pye bhumana hape giki idundo jenijo wali nu Yamikala na kizukulu gakwe. Bhubalasana bhuja bhuli ng’wene kaya, kulwa yeniyo, aho jakwila shiku, Yamikala wiza bhujiku na bhiye, usomba pye ishikolo shakwe usama na gusama.

Kwinga henaho ichalo ju hola. Aliyo uko agasamila Yamikala –aha jakwila ishiku, chalo ijo ju sebha, nose abha munzengo bhuyu nkobha kuntema panga, aliyo bhakaduma. Nose Yamikala uyuhaya, “Unene nabhiza shigishigi ulu unifuta munhu.”

Sha lushiku lumo, Yamikala usata no. Akagema pye inzila ija kwilagula uduma. Ubhawila abhahemba bhakwe giki, “Ng´wizukulu wane, ludimilage ululembo ulwangalile. Kwike umane giki, Welelo italemelagwa. Gisi unene yaniduja, nduhu natupila gete. Ucha na kucha.

This entry was posted in Sukuma and tagged , , , , . Bookmark the permalink.

Comments are closed.