Khwedam – KX’OBEYEDJI NU |XUNIMA (The Zebra and the Crocodile)

Told by: Goitseone Xaeka Written in ||Anikhwedam by Moses Juhane

With special thanks to Marlene Sullivan Winberg and Willemien le Roux (For English translation see the great book: The STORYTELLER, Folktales from the Kalahari desert and the Okavango River in Botswana).

Kx’ei|am kuri, |xunima tehî Okavango ||xom ki, â n|i|’e xama tî khoa. |ui|’e kx’obeyedji ya ||ûâna hî ||xomo ki ca ya kx’aca |xunim ||’ai |u ciki. Tatenu |xunima mûote â |x’an t’ûî kx’obeyedji â, n||eyeko ||hamate, xama ya mû ca t’ûîkara âm |x’an t’ûî dim txerikhoa i khom o |’uma â.

|xunima n||ate |uihe e, kx’e â n|ice hâ |x’an t’ûî, maka hâ |x’oate? |x’an nguka. N|iki |x’oa nu tc’aowoki, ”Xahe âta kx’ui tcaowote ‡xei auwo xuako.” Hâ tâ ti kû re hâ di ||’aeye oka? Hâ ti |x’an thû ‡aowo xuata.

Hâ ti ceca kyate ta |xunima mîyehî. Kx’obeyehe |x’an auwohî |xunima â, Tama xahe ‡garaceca kyarahî n||am â (nu xahe e kx’e ya xa n|ima kyâî ‡ao karaxuata xahe t’ûî ta n||aku). ”Hî tiyo te kû n||anu”, n||ata xahe mîyete. Taxunu |xunima |x’oarahî ||xom ki tiyo xana kûwohî koka tc’aowo ki.

N||aki xana |x’oaraku kûnu |xunima |x’ankara |querehî, tako |gambara nako, tako cam ||â |xua. Xama n|ita xamdi kx’ûîyeki xama kûwohî ve ||xo di ng’ûwoki. Tatenu n|i t’ûî kx’obeyehe xama â xuwote tc’ikaxa tako ndathavanaxa kûwoxuate xuwoko. Tatenu âki, Ôâ ||hamate nu ya wote |xuni |querexuata yo. ”Ndeu kwana n|iki tca ||oe orota? ” xama âta ||’oate. Tatenu |xunima kx’ui tcaowote; ”Ti ‡oata n|i |x’an t’ûî kx’obeyehe â, ti kûwota ci ceca ihe e. Nu ti â beta ‡oa â n||aci di â tako ci â n||aci di ||’aeye oka, kwanahe ti |quereta tako ||âm |xua. Nu ti n||gevenaxuata. ”Nu tca ti â ||eu||eu wogure tiyo ti kyarecen ||xomo oka?”          

Tatenu Ôâ mîyete cinu; ”N|ita kx’ôâ n|ikixa, ti tca kyarama |uiye khwe â tiyo tca â ya ||xao.” Tatenu Ôâ ûwote Guwama â tiyo Guwa ya u ca |xunima â ||xomo oka. Tatenu xatca yate ||xom ciki nu, |xunima ngyevicenate. Tatenu qate, n|ita ve nu xam kx’am yo ve ma tako tomate Guwama â. Ôâ mûwote n|ita ngunguwa. ”Âââ. Ee xua ti cetatanu tca, Guwae!”

Âta xa boridji kûwohî. Nu â |’eciki |x’oa nu, kx’oxo di yokaxa |’uwo tama |’uwohî ve |xunimki. Â kwana ciki xama n|ita ‡’îtaxa ||oeye||oe â ca di o|a ‡’amki, ‡’araxuako, kx’ôâ  tcueca |’uwa â yate kx’oxodji â xamki.

N|i cuehe n||ate tca â |am xuka. Kûwo tama ‡hoa tii t’ûî di ||ge|ôâ â tca ânahâ ve n||aki.

|amka khwehe, |xuni â ||oeye||oe kyehe n||aki âm Okavango ||xomki, tca mû ve, tamaxa nu xana tca mû. Thiya khwena |’urunahî xandi kx’ûîyeka âm tem n‡amki.

This entry was posted in Khwedam and tagged , , , , , , , . Bookmark the permalink.

Comments are closed.